Kiến trúc thượng tầng là gì | Thông tin tổng quan

Kiến trúc thượng tầng thường được nhắc đến trong nhiều lĩnh vực và là loại kiến ​​thức khó có thể tiếp thu được bằng các phương pháp học tập truyền thống. Trong bài viết sau chúng ta sẽ tìm hiểu về khái niệm kiến ​​trúc thượng tầng.

Kiến trúc thượng tầng là gì?

Mỗi hình thức và bộ phận khác nhau của công trình cơ sở hạ tầng, khi được tạo ra, đều đóng một vai trò trong việc tạo ra hệ tư tưởng xã hội và đặc tính của cơ sở hạ tầng cụ thể đó. Đồng thời, mỗi phần tử của kiến ​​trúc thượng tầng đều có liên quan chặt chẽ với cơ sở hạ tầng của nó tùy theo những hoàn cảnh nhất định. Xã hội sẽ phản ánh nền kinh tế của nó phát triển như thế nào. Tương tự như vậy, các quốc gia sẽ phản ánh hệ thống chính trị của họ. Ngoài ra, trong giai cấp bị trị cũng có thể có một số yếu tố đối lập nhau về tư tưởng, quan điểm và tổ chức chính trị.

Hình ảnh kiến trúc thượng tầng

Vậy kiến ​​trúc thượng tầng là gì? Có thể hiểu khái quát là mọi quan điểm chính trị, nhà nước pháp quyền, đạo đức, triết học, tôn giáo, nghệ thuật…tương ứng với sự hình thành của các thể chế khác nhau như quốc gia, đảng phái chính trị, nhà thờ, nhóm tôn giáo v.v.. trên cơ sở hạ tầng nhất định.

Vì vậy, kiến ​​trúc thượng tầng là một hiện tượng xã hội tập trung thể hiện đời sống tinh thần của xã hội và là cách nhìn tinh thần, tư tưởng của hình thái kinh tế – xã hội. Cùng với các bộ phận khác của xã hội, nó đóng vai trò then chốt trong việc hình thành cơ cấu hoàn chỉnh của sự hình thành kinh tế – xã hội.

Đặc điểm của kiến trúc thượng tầng

Vậy đặc điểm của kiến ​​trúc thượng tầng là gì? Các bộ phận khác nhau của kiến ​​trúc thượng tầng ra đời với vai trò và mục đích nhất định, phản ánh cơ sở hạ tầng tương ứng và tạo nên bộ mặt tinh thần, tư tưởng của xã hội. Tuy nhiên, không phải tất cả các yếu tố của kiến ​​trúc thượng tầng đều có liên quan như nhau đến phần đế của nó. Chúng ta cần nhận thức rằng trong một xã hội có sự phân chia giai cấp, hệ tư tưởng chính trị, hệ tư tưởng pháp quyền và các đảng phái chính trị tương ứng, các quốc gia và các tổ chức khác là thành phần chủ yếu, quan trọng nhất, quyền lực nhất của kiến ​​trúc thượng tầng và là những cấu trúc chính trị, xã hội tiêu biểu. Hệ thống xã hội. Còn có những yếu tố khác phản đối tư tưởng, quan điểm, tổ chức chính trị của giai cấp bị thống trị.

Để bổ sung cho khái niệm kiến ​​trúc thượng tầng là gì, chúng ta cần biết thêm về các đặc điểm của kiến ​​trúc thượng tầng.

Kiến trúc thượng tầng xã hội của sự đối kháng giai cấp có nền tảng giai cấp sâu sắc. Bản chất giai cấp của kiến ​​trúc thượng tầng được thể hiện rõ nhất ở những quan điểm chính trị, tư tưởng và đấu tranh tư tưởng khác nhau của các giai cấp đối lập.

Mỗi thành phần của kiến ​​trúc thượng tầng đều có những đặc điểm và quy luật phát triển riêng nhưng chúng không tồn tại biệt lập mà tương tác chặt chẽ với nhau, đồng thời góp phần thể hiện cơ sở hạ tầng. Không phải tất cả các yếu tố của kiến ​​trúc thượng tầng đều liên quan đến phần đế của nó. Một số yếu tố như chính trị, pháp luật có liên quan trực tiếp đến cơ sở hạ tầng nhưng các yếu tố như triết học, tôn giáo, nghệ thuật chỉ liên quan gián tiếp với nhau.

Trong một xã hội có sự đối kháng giai cấp, bộ phận quyền lực nhất của kiến ​​trúc thượng tầng là nhà nước. Đây là công cụ đặc trưng của giai cấp thống trị trong xã hội về mặt pháp luật và chính trị.

Trong quá trình quá độ từ chủ nghĩa tư bản sang chủ nghĩa cộng sản, tàn dư của giai cấp thống trị bóc lột vẫn tồn tại trong kiến ​​trúc thượng tầng xã hội. Vì vậy, ngày nay trong kiến ​​trúc thượng tầng của các nước xã hội chủ nghĩa vẫn còn tồn tại sự đấu tranh giữa hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa và tàn dư của các hệ tư tưởng khác. Chỉ khi chủ nghĩa cộng sản phát triển thì bản chất giai cấp của giai cấp thượng lưu mới bị xóa bỏ.

Kiến trúc thượng tầng của mọi xã hội đều có cấu trúc phức tạp, có thể được phân tích từ các góc độ khác nhau của xã hội, cho thấy mối quan hệ đan xen và ảnh hưởng lẫn nhau của chúng. Nói chung, kiến ​​trúc thượng tầng của xã hội bao gồm: hệ thống các hình thức ý thức xã hội (ý thức chính trị, nhà nước pháp quyền, tôn giáo…) và các thể chế chính trị xã hội và sự kết hợp tương ứng của chúng (nhà nước, nhà nước, xã hội). đảng phái chính trị, nhà thờ…).

Quan hệ biện chứng giữa kiến trúc thượng tầng và cơ sở hạ tầng

Kiến trúc thượng tầng và cơ sở hạ tầng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, quyết định sự tồn tại và phát triển của mỗi bên.

Cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng

Cơ sở hạ tầng là yếu tố quyết định nội dung, tính chất của kiến ​​trúc thượng tầng và ngược lại, nội dung, tính chất của kiến ​​trúc thượng tầng phản ánh kết cấu hạ tầng. Tương ứng với cơ sở hạ tầng, một kiến ​​trúc thượng tầng phù hợp được tạo ra để bảo vệ cơ sở hạ tầng đó. Trong một xã hội có giai cấp, giai cấp thống trị về kinh tế có lợi thế trên nhiều lĩnh vực khác như thống trị về chính trị và đời sống xã hội, tinh thần.

Xét cho cùng, xung đột kinh tế quyết định xung đột trên lĩnh vực chính trị và tư tưởng; điều này có nghĩa là đấu tranh giai cấp chính trị và tư tưởng là một cách thể hiện sự đối kháng trong đời sống kinh tế. Tất cả các yếu tố của kiến ​​trúc thượng tầng đều phụ thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp vào và được xác định bởi cơ sở hạ tầng ở một mức độ nào đó.

Cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng

Vai trò quyết định của kết cấu hạ tầng trong kiến ​​trúc thượng tầng còn thể hiện ở chỗ khi kết cấu hạ tầng thay đổi thì kiến ​​trúc thượng tầng tất yếu cũng sẽ thay đổi. Những thay đổi về cơ sở hạ tầng chắc chắn đòi hỏi những thay đổi về kiến ​​trúc thượng tầng, do đó những thay đổi về kiến ​​trúc thượng tầng phản ánh những thay đổi về cơ sở hạ tầng. Sự phụ thuộc của kiến ​​trúc thượng tầng vào cơ sở hạ tầng xuất phát từ vai trò quyết định của hoạt động kinh tế trong tất cả các lĩnh vực hoạt động xã hội khác.

Mặc dù cơ sở hạ tầng và kiến ​​trúc thượng tầng có ảnh hưởng và quyết định lẫn nhau nhưng chúng không phải là sự phù hợp cơ học đơn giản. Toàn bộ kiến ​​trúc thượng tầng và các yếu tố cấu thành của nó tương đối độc lập trong quá trình phát triển và có tác động tới sự vận động của kết cấu hạ tầng.

Sự tác động trở lại

Tương tự như trên, tất cả các yếu tố của kiến trúc thượng tầng cũng đều tác động đến cơ sở hạ tầng, tuy nhiên, mỗi yếu tố có vai trò không giống nhau. Sự tác động ngược trở lại này diễn ra theo hai chiều hướng:

• Nếu kiến trúc thượng tầng và cơ sở hạ tầng có mối quan hệ cùng chiều thì thúc đẩy cơ sở hạ tầng phát triển.
• Nếu kiến trúc thượng tầng và cơ sở hạ tầng có mối quan hệ ngược chiều thì kìm hãm sự phát triển của cơ sở hạ tầng sinh ra nó

Tìm hiểu kiến trúc thượng tầng ở Việt Nam hiện nay

Kiến trúc thượng tầng ở Việt Nam hiện nay phát triển theo hai đường lối

Thứ nhất, Lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam cho hành động và tư tưởng 

Nhằm giải phóng con người khỏi chế độ bóc lột, giúp xã hội thoát ra khỏi nỗi ô nhục của dân tộc đi làm thuê, bị cầm tù, bị đánh đập và bóc lột, Việt Nam hiện nay vẫn đang duy trì cơ sở hạ tầng, kiến trúc thượng tầng theo kim chỉ nam tiến bộ của chủ nghĩa Mác – Lênin cùng tư tưởng Hồ Chí Minh. Mọi hành động của Đảng, nhà nước và nhân dân đều dựa theo nội dung cốt lõi đó, trở thành tư tưởng chủ đạo trong đời sống. Nhà nước cũng  khuyến khích mọi người sống và làm việc theo tư tưởng đạo đức đó, góp phần xây dựng hệ thống chính trị và chủ nghĩa xã hội phản ánh đặc trưng và bản chất  của giai cấp công nhân.

Thứ hai, xây dựng nhà nước do nhân dân, vì nhân dân

Đường lối xây dựng đất nước của Đảng ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội đã nêu rõ cương lĩnh “xây dựng nước xã hội chủ nghĩa vì dân, do dân làm chủ”. Giai cấp công nhân, nông dân và trí thức là nền tảng quan trọng của sự lãnh đạo của Đảng. “Vì vậy, tất cả các tổ chức, thể chế cấu thành hệ thống chính trị xã hội sẽ tồn tại vì mục đích riêng, phục vụ lợi ích con người và nhu cầu cá nhân, bảo vệ quyền và lợi ích của người dân.

Ngoài ra, chính quyền trung ương và địa phương cố gắng từng bước phát triển cơ sở hạ tầng. Đây là một bước tiến tới giải quyết xung đột với kiến ​​trúc thượng tầng. Phát triển song song với việc củng cố, điều chỉnh cơ sở hạ tầng và củng cố một phần kiến ​​trúc thượng tầng sẽ giúp cho việc điều chỉnh một số hệ thống xã hội được hoàn thiện hơn, quá trình chuyển đổi sẽ dần thích ứng nhanh hơn. Điều này cũng góp phần thể hiện rõ nét, sâu sắc bản chất giai cấp thời kỳ này, thể hiện ở sự đối lập về quan điểm, tư tưởng và đấu tranh giai cấp sâu sắc.

Vì vậy, xã hội ở mỗi thời kỳ có những kiến ​​trúc thượng tầng khác nhau, phức tạp và có những cách hiểu khác nhau, từ đó hình thành những mối quan hệ đan xen và hạn chế lẫn nhau. Nhìn chung, loại hình kiến ​​trúc này bao gồm: hệ thống ý thức xã hội tương ứng;